| Գլխավոր էջ » Հոդվածներ » Ազատամարտ » Արցախյան |
Արտակ Կարապետյան
Արտակ Կարապետյան  Հարություն Մուրադյան՝ Գդլյան, Արտակ Կարապետյան՝ Լեռնային Արծիվ, Գեղազնիկ Միքայելյան՝ Չաուշ Բոլշևիկների կողմից հալածված Սմբատ Զորավարը՝ Մախլուտոն, Կոմիտասի այգում պահակ էր։ Այգում մի կապոց էր թաքցել, որը բյուրականցի Արտակ Կարապետյանի Պետրոս պապի հորեղբոր որդին՝ Թովմասը, ով աշխատում էր այգու հրաձգարանում, ծառատունկի ժամանակ գտնում է կապոցը և տանում Բյուրական Պետրոս պապի հետ իրենց հին տան սալահատակների տակ հորում։ Այս ամենի մասին Պետրոս պապը պատմում է 15 տարեկան Արտակին։ 1988թ. Փետրվարի 20-ին ժամը 22։30-ին ԼՂԻՄ մարզխորհրդի արտահերթ նստաշրջանն ընդունում է պատմական որոշում. «Ընդառաջելով ԼՂԻՄ-ի աշխատավորների ցանկություններին` խնդրել Ադրբեջանական ԽՍՀ Գերագույն Խորհորդին և Հայկական ԽՍՀ Գերագույն Խորհրդին խորն ըմբռնման զգացում դրսևորել Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության իղձերին և լուծել ԼՂԻՄ-ը Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի կազմից Հայկական ԽՍՀ-ի կազմ անցնելու հարցի դրական լուծմանը»: Արտակ Կարապետյանը ընդգրկվում է ղարաբաղյան շարժման մեջ, մասնակցում ցույցերին, երթերին, գործադուլներին, միտինգներին, աչքի է ընկնում ակտիվությամբ, ձեռք է բերում վստահություն։ Փետրվարի 26, 27, 28-ին թուրք բարբարոս ելուզակները սկսեցին իրենց կենցաղին հարիր գազանային ծրագրերի իրականացումը Սումգայիթում, Բաքվում, Գանձակում (Կիրովաբադում) ողջ Ադրբեջանում շուրջ 500.000 հայերի ջարդը, հրկիզումը, բռնաբարումը, թալանը։ Արտակ Կարապետյանը պայքարի առաջին փորձությունն ստանում է Ադրբեջանից Նախիջևանով Հայաստան մտնող բեռնատար ավտոմեքենաների ստուգումների ժամանակ, երբ փորձ էր արվում Հայաստան տեղափոխել թունավորված մրգեր և բանջարեղեն: Արտակ Կարապետյանը, Արա Խուդավերդյանը, Հարություն Մուրադյանը, Արտակ Օհանյանը, Մարտին Ղազարյանը, Կարեն Մելիքբեկյանը, Աշոտ Ավետյանը, Սարգիս Նավասարդյանը, Աշոտ Թերզյանը, Սամվել Բադալյանը և այլ տղաներ կազմակերպում էին այդ ստուգողական աշխատանքները, հայտնաբերում, բացահայտում, հիմնավորելուց հետո կազմակերպում էին ոչնչացման աշխատանքները, վառում, հրկիզում կամ թաղում հողի մեջ: Խորհրդային Միության փլուզուման ընթացքում, ազատատենչ Արցախին իր տիրապետության, իր ճիրաններում պահելու, խեղդելու համար Ադրբեջանը լկտիաբար 913 կմ ճակատով լայնածավալ հարձակում կազմակերպեց Հայաստանի վրա: Ռմբակոծում էին բնակավայրերը, շինությունները, օբյեկտները, գողանում էին անասուններին, հովիվներին, խաղաղ աշխատող մարդկանց և գազանաբար սպանում, վառում էին, հետո մոխրացած դիակները կամ մարմնի մասերը ծախում, փոխանակում, առևտուր անում զոհերի հարազատների հետ, որոնք քրիստոնեական սրբությամբ ստիպված էին գնալ նման գործարքների:  Ազատություն «Ղարաբաղ» կոմիտեին, 1989 թ. Առջևից՝ Արտակ Կարապետյան Ազատության հրապարակում հայտարվեց, որ Ադրբեջանի զավթած հայկական հողերի վրա ապրող Ջիջիլմի գյուղերից, որոնք իրարից բաժանվում են Ագսուչայ գետակով, թուրքերը հրազենային կրակ են բացել Կոռնիձոր գյուղի վրա, գողացել հովիվներին, մորթել, խոշտանգել նրանց մարմինները և գողացել, տարել են անասուններն ու ոչխարի հոտերը: Խանգարվել էր գյուղատնտեսական աշխատանքները, անհրաժեշտ էր ցուցաբերել օգնություն: Արտակը, լսելով այս բոլորը, շտապում է հայրենի գյուղ` Բյուրական, իր մանկական ընկերների` Խաչիկ Թորոսյանի, Նվեր Փիլիպոսյանի հետ, իրենց հին տան (պապի պատմածով), սալահատակները շուռումուռ են տալիս, փորում հողը, գտնում մոմոկալած կտավե կապոցը, որի մեջ կար 3 հատ զենք, զինամթերք և դժվարընթեռնելի մի գրություն, որում գրված էր, որ մոսինը Սմբատ Զորավարինն էր՝ Մախլուտոյինը, մոսինի աբրեզը (փողը կարճեցված էր, որ ձիու վրայից հեշտ լիներ կրակելը)՝ Արաբոյինն էր։ Կար նաև բիրդանկա, որը չիմացվեց ումն էր, քանի որ չկարողացան գրությունը ամբողջությամբ կարդալ: Զենքերը ժանգոտած էին, ցեցը կերած: Տղաներով մաքրեցին, յուղեցին, եկան Ազատության հրապարակ, որտեղից յոթ ընկերներով մեկնեցին Կոռնիձոր։ Նրանք էին. Արտակ Կարապետյանը, Հարություն Մուրադյանը՝ Գդլյանը, Արտակ Օհանյանը, Արա Խուդավերդյանը, Մարտին Ղազարյանը, Կարեն Մելիքբեկյանը, Աշոտ Ավետյանը։ Տղաներին միացան նաև Ծերուկ Գագոն, Կոռնիձորի երկու Կամոները, Սամսոն Աթոյանը, Վարդան Հովակիմյանը և կազմակերպեցին ինքնապաշտպանական հենակետեր։ Այսպես ձևավորվեց Կոռնիձոր գյուղի ինքնապաշտպանական ջոկատը, որը հետագայում համալրեցին զինագործ Ռուբոն, լեռնագնացներ Սամվելը Խաչատրյանը, Գեղամ Լալայանը, Գևորգ և Արտաշես Ստեփանյանները, Արթուր Փարսադանյանը ԵՊՀ-ից (զոհվեց մարտական առաջադրանք կատարելիս), Հայկազ Սանթրոսյանը, Գևորգ Հովակիմյանը, Մորիս Տոտոյանը, Աշոտ Տեր-Պողոսյանը։ Միացան նաև Արջուկ Վարդանը, Արմենչոն, Սամվելը, Սարգիսը, Արսենը, Արմենը, Ալիկը, Կորյունը, Կառան, Սոսը, Մանվելը, Արտակ Կարապետյանի եղբայրներ Գոռը և Ատոմը, քեռորդիներ Գնելը, Գրիշը, Արամը, Արա Խուդավերդյանի եղբայր Անդրանիկը և այլ հայորդիներ։ Իրենց ջոկատներով Կոռնիձորում էին նաև Գեղազնիկ Միքայելյանը՝ Չաուշը (որի մականունը կնքեց տողերիս հեղինակը) և Հովհաննես Պողոսյանը՝ Շարքային Պողոսյանը, Վահան Զատիկյանը և Հակոբ Հակոբյանը, Նվերը, Նորիկը, Տիգրանը («Մալաթիա» ջոկատ), Զավենը (Արտաշատի ջոկատ), ովքեր միասնական ճակատով հերոսաբար մասնակցեցին Հայաստանի սահմանների ինքնապաշտպանությանը և Արցախի յոթ շրջանների ազատագրմանը։ Կոռնիձոր գյուղի ինքնապաշտպանական ջոկատի առաջամարտիկները գործում էին հստակ, վճռական, գրագետ։ Նրանք շատ անգամ հենվելով իրենց ընդունակությունների վրա ինքնուրույն աշխատում էին զարգացնել և լուծել գոյություն ունեցող ընդհանուր խնդիրները` հավատարիմ մնալով իրենց սկզբունքներին, վստահելով միմյանց, որոնց հոգում եռում էր հայոց պատմությունը՝ մեր նախնիների տառպանքը, կոտորածը, փրկված մարդկանց սրտի խոսքը, արցունքի կաթիլները, որ արթնացումի են բերում յուրաքանչյուր հայի, լցնում վրեժի ցասումով, դարձնում ամրակուռ, մարդուն օժտում հավատի ուժով կռվելու ընդունակությամբ, թշնամուն դիմադրելու կարողությամբ, բռնակալական շղթաները պատառոտելու պատրաստակամությամբ, ազատություն նվաճելու անհրաժեշտությամբ: «Ղարաբաղ» կոմիտեի հանձնարարությամբ Կոռնիձորում միտինգ կազմամակերպելուց հետո ինձ առաջնորդեցին բուժկետ, ուր տեղակայված էր ռազմական շտաբը։ Տղաներն ինձ տեսան, ուրախացան ու ոգևորվեցին, եղան ճանաչողներ: Չաուշն էր։ Մոտեցավ ինձ և ասաց. - Կոմանդիր, ինձ չե՞ս ճանաչում... Տեղյակ պահելով գյուղի միտինգի, գյուղապետի հետ ունեցած իմ խոսակցության, իրավիճակի վերաբերյալ ժողովրդի դիրքորոշան մասին, համաձայնեցինք, որ յուրաքանչյուրս պարտավոր ենք համխմբված մասնակցել սահմանների ինքնապաշտպանության և Արցախի գոյատևման, ինքնորոշման գործին: Զենքերը` Արաբոյի աբրեզը (մոսին), Սմբատ Զորավարի՝ Մախլուտոյի մոսինը, բիրդանկան դրեցինք սեղանին, հավաքվեցինք շուրջ 25 հոգի և երդվեցինք: Տեքստը մոտավորապես հետևյալն էր. «Անառիկ պահել Հայաստանի սահմանները: Հակահարված տալ ոտնձգություններին, սատար կանգնել Արցախի ժողովրդի ինքնորոշմանը: Ենթարկվել հրամանատարներին, լինել հավատարիմ, պահպանել ռազմական գաղտնիքը: Եթե դրժեմ երդումս, ընկերոջս ձեռքը թող չդողա և թող պատժվեմ օրենքի ողջ խստությամբ»: Արտակը մեզանից ամենա հավատավորն էր: Նա խաչակնքեց և «Հայր մերը» ասելով կրկնեց ֆիդայապետ Արաբոյի խոսքերը. - Զենքը գրավել թշնամիեն և զայն ուղղել անոր կրծքին,- ապա ավելացրեց,- իմ բարձը քարն է լինելու, զենքը՝ իմ կինս: Աստված մեզ զորավիգ,- ու նայեց Չաուշին: Արա Խուդավերդյանը ավելացրեց Նիկոլ Դումանի խոսքերը. - Մի ազգ, եթե ուզում է մնալ հարգված, եթե չի ուզում կորչել, միշտ պետք է լինի կազմ ու պատրաստ ինքնապաշտպանության համար, մանավանդ քաղաքական ցնցումների պահերին: Այդ ժամանակ կապավորը ձայնեց Արտակին, բայց պատասխանեց Արտակ Օհանյանը, սակայն կապավորը ծածկանունով պահանջեց «Իվանովին»։ Դա Արտակ Կարապետյանի ծածկանունն էր։ Կապավորի զեկույցը ընդունելուց հետո խաչաձև դաշույնը որպես խաչ մոտեցրեց Արտակ Օհանյանին և ասաց. - Այսօրվանից ընդունիր մարտական անունդ՝ Գուսան, և համբուրիր խաչը՝ հանուն հոր և որդվո և հոգվույն սրբոյ, ամեն... Ինչու՞ Գուսան. նա երգում էր, ուներ քաղցր, մեղեդային ձայն և ունկնդիրներին գերելու ունակություն: Գուսանը սիրով ընդունեց անունը և երգեց Կոռնիձորի կտրիճների մասին իր հորինած երգը: Նա 1993 թ. հերոսաբար զոհվեց Ղուբաթլիում՝ մարտական առաջադրանք կատարելիս՝ իր վերջին գնդակն ուղղելով ինքն իր կրծքին: ...Ահա այսպեն են զոհվում դյուցազունները... ...Գեղազնիկ Միքայելյանը` Չաուշը, Արաբոյի մոսինը սեղմեց կրծքին և արտասանեց սևքարեցի Սաքոյի խոսքերը. - Երդվում եմ կյանքս ու հոգիս զոհել հայրենիքիս ազատության սուրբ գործին: Փարթամ բեղերը ոլորեց, զենքը համբուրեց ու քաշվեց մի կողմ՝ կիսաձայն ասելով. «Թուրքի գնդակը ինձ չի դիպչի» և 1990թ. օգոստոսի 20-ին Վիտյա Այվազյանի հետ միաժամանակ զոհվեց Երևանում՝ դավադիր գնդակից, Հանրապատության հրապարակի մոտ, «Էրեբունի» հյուրանոցի դիմաց սև տուֆակերտ շենքում տեղակայված ՀԱԲ-ի շտաբում՝ բանակցությունների ժամանակ: Հարություն Մուրադյանը (Գդլյան) աշխուժորեն առաջ եկավ, ձեռքերի մեջ առավ զենքը և ասաց. - Ես պիտի պաշտպանեմ իմ հայրենիքը։ Մարտին Ղազարյանը (Ապարանցի), Կարենը (Մոլոկան), Աշոտը (Արաբո), Սոսը պահակակետից գալով ներս մտան։ Մարտին Ղազարյանը Մախլուտոյի զենքը ձեռքին ասաց. - Ճշմարիտ խոսքից վախեցողը ստրուկ է։ Եղբայրներ, այս զենքով հասնելու ենք բաղձալի հաղթանակի: ՄԱԿ-ի կանոնադրությունում էլ հստակ ամրագրված է, որ յուրաքանչյուր պետություն ունի ինքնորոշվելու իրավունք։ Կարենը` Մոլոկանը, Շարքային Պողոսյանը, Գևորգ Պետրոսյանը` Գոգան, Կապանի Կարինեն՝ Կառան, Սամվել Սաֆարյանը երդվեցին՝ ասելով. արդար է մեր գործը, թշնամին ծնկի է գալու: Կարենը` Մոլոկանը, զենքը ձեռքին ասաց. - Հանուն հայրենիքի մնալ ողջ և առողջ, հաղթելու ենք։ Տողերիս հեղինակը կարդաց Գարեգին Նժդեհի խոսքերը. «Քանի դեռ սուրն է կառավարում աշխարհը, ձիթենու ճյուղով զինված լինելը ծիծաղելի է և անմտություն: Ուժն է ծնում իրավունք: Ուժեղինն է աշխարհը, հայրենիքը, ազատությունը, ամեն ինչ... Ուզում ես փրկել հայրենիքդ՝ եղիր ուժեղ, քանզի թույլերը բարեկամ չունեն աշխարհում: Իսկ ուժիդ ազատություն տալու համար ցույց տուր երկու բան՝ առաջինը, որ գիտես մեռնել գիտակցված իմաստալից մահով, երկրորդը, որ գիտես մեռնել»: Երդումից հետո ազատամարտիկները գոտեպնդվեցին, ուժեղացրին ծառայությունը խրամատներում, պահակային դիրքերում: Ես վերադարձա Չարենցավան՝ արկեր նռնակներ բերելու։ Տղերքը չընկճվեցին և չլքեցին դիրքերը։ Համախմբվեցին «Մալաթիա» ջոկատ՝ Վահան Զատիկյանը, Հակոբ Հակոբյանը, Չաուշը, Շարքային Պողոսյանը, Վոժդը, Գդլյանը, Գուսանը, Մոլոկանը, Ծերուկ Գագոն, Զինագործ Ռուբոն, Արա Խուդավերդյանը, Աշոտը (Արաբո), Մարտին Ղազարյան, Արտակ Կարապետյանը միացյալ ուժերով արժանապատվորեն վրեժխնդիր եղան սիրելի ընկերոջ՝ Նորիկի համար՝ արժանի հակահարված տալով թշնամուն։ Հայ առաջամարտիկների հեղինակությունը օրեցօր մեծանում էր՝ պատասխանատվության հետ միասին: Նորիկի հուղարկավորությունից 9 օր հետո սկսվեց Երասխավանի եռօրյա մարտերը: Թշնամին թրատում էր Հայաստանի սահմանները, ռմբակոծում էր Երասխավան, Արմաշ, Սուրենավան բնակավայրերը: 1990 թվականի հունվարին ջոկատը համալրվեց 87 ազատամարտիկներով, բաժանվեց 2 մասի: 20 ազատամարտիկներ՝ Հարություն Մուրադյանի (Գդլյանի) հրամանատարությամբ մնացին պաշտպանելու Կոռնիձորի սահմանագիծը, իսկ 67 ազատամարտիկներ՝ Արտակ Կարապետյանի, Արա Խուդավերդյանի, Արտակ Օհանյանի, Մարտին Ղազարյանի հետ «Ղարաբաղ» կոմիտեի կանչով շտապ մեկնեցին Երասխավան՝ մասնակցելու մարտական գործողություններին։ Երասխավանի ինքնապաշտպանական մարտերի կազմակերպման ռազմական շտաբը տեղակայված էր Երասխավան-Արարատ խճուղու աջ մասում գտնվող էլեկտրոցանցի շենքում: Այնտեղ էին «Ղարաբաղ» կոմիտեի տղաները` Վանո Սիրադեղյանը, Վազգեն Մանուկյանը, Իգոր Մուրադյանը: Երասխավանի Պաշտպանական մարտերը ղակավարում էր «Արարատ» ջոկատի հրամանատար Վազգեն Սարգսյանը՝ սիրելի Սպարապետը։ Մարտից առաջ անհրաժեշտություն առաջացավ անվանակոչել ջոկատը։ Առաջարկվեց «Կոռնիձոր» անվանումը, քանի որ տղաները Կոռնիձորի պաշտպաններն էին։ Հրամանատար ընտրեցին Արտակ Կարապետյանին։ Տեղեկություն էր ստացվել, որ Երևանից զրահամեքենաների շարասյուն է շարժվում դեպի Երասխավան։ Վազգեն Սարգսյանի հանձնարարականով Արտակ Կարապետյանը 67 հոգով «Հետախուզական մարտ» օպերացիայի շրջանակներում ընդառաջ ելան դիմակայելու Սուրկովի ջարդարար ուժերին։ Շարասյունը կանգնեցրին, զրահամեքենայից դուրս բերեցին մի գնդապետի, որն ասաց. - Հայաստանի արծիվներ, մենք ձեզ հետ ենք: Պարզվեց, որ Նախիջևան-Թուրքիա սահմանապահ խորհրդային զորագունդն էր, որոնց ադրբեջանաթուրքական ուժերը Նախիջևանից դուրս էին արել։ Տղաների ցուցումով գնդապետը կապվեց Նախիջևանում մնացած իրենց ուժերի հետ և ստանալով ճշգրիտ կոորդինատները սկսեցին ռմբակոծել ադրբեջանաթուրքական ռազմական հենակետերին։ Այսպիսով «Հետախուզական մարտ» օպերացիան փայլուն կատարվեց։ Առավոտյան «Կոռնիձոր» ջոկատը ստացավ մարտական նոր առաջադրանք՝ գրավել Սադարակի ռազմական հենակետը, որը գտնվում էր սարի գագաթին և ուներ կարևորագույն ռազմական նշանակություն։ Վազգեն Սարգսյանը ջոկատին կցեց Արմեն Սարգսյանին` Կյաժին, որպես տեղանքին լավ ծանոթ և մեկ կապավոր: Առյուծասիրտ, քաջակորով, օժտված բնածին տաղանդով Վազգեն Սարգսյանը այսպես համախմբում էր ազատամարտիկներին և ղեկավարում ճակատամարտը, որտեղ ի հայտ եկավ նրա ռազմական ու քաղաքական ընդունակությունները: Հայացքը հառած Մասիս սարին խաչակնքեց, խոհեմ ու նպատակասլաց կազմակերպում էր մարտական գործողությունները: Հայերը զինված էին որսորդական, տոզ, կարաբին հրացաններով, «Մակարով» ատրճանակով և քիչ քանակությամբ «Կալաշնիկով» ավտոմատներով և գնդացիրներով, իսկ չունեցողները դաշույններով ու նռնակներով: Հեռահար հարվածները` 100 մմ կարկտահար թնդանոթներից էր կազմված, որոնք ձևափոխել, դարձրել էինք մարտական: Շտաբում առաջարկեցին լուսադեմին ողջ ջոկատով կայծակնային արագությամբ հարձակվել և գրավել հենակետը։ Սակայն Արտակ Կարապետյան ասաց, որ առաջադրանքը կկատարեն փորձառու յոթ տղաներով։ «Կոռնիձոր» ջոկատի յոթ առաջամարտիկներին տրվեց սպիտակ մասխալաթներ, որոնց չափսերը այնքան փոքր էին, որ հնարավոր չէր տաք հագուստների վրայից հագնել։ Տղաներն ստիպված էին հրաժարվել ձմեռային տաք հագուստներից: Ցուրտ էր և քամի, մրսում էին: Բայց, ի՜նչ արած, պատերազմ էր: Անբարենպաստ եղանակին, ձյան վրայով, մի տակ մասխալաթներով Երասխավանից դեպի Սևակավան, թշնամու տեսանելիության դաշտով, ուր նկատվելու դեպքում մահն անխուսափելի էր, շուրջ 7-8 կիլոմետր սողեսող շրջանցելով սարերը, հետևելով հատախուզության կանոններին, արագ և խելամտորեն կարողացան աննկատ մոտենալ նպատակակետին։ Մոտ 60-80 մետր հեռավորությունից տեսանելի դարձավ թշնամու դիրքերը, նրանց շարժն ու գործողությունները: Մարտը վարում էր Արտակ Կարապետյանը: Ժայռոտ հատվածի ժամապահը ավտոմատը ուսին, սպիտակ մուշտակի մեջ փաթաթաված, ցրտից չսառելու համար հետ ու առաջ էր քայլում: Ուսումնասիրելով ժամապահերի զենքերն ու դիրքավորվածությունը, Արտակը հասկացավ, որ գործ ունեն ոչ թե ադրբեջանցի հասարակ աշխարհազորայինների, այլ լավ պատրաստված, արհեստավարժ հատուկ ստորաբաժանման հետ: Փառք Աստծո, թշնամին տղաներին չէր նկատել, և չէին էլ պատկերացնի, որ հայերը կընտրեն այդքան վտանգավոր ու դժվարանցանելի ճանապարհը և կհայտնվեն իրենց գլխավերևում: Կապավորից պահանջեց կապ։ Կապ չկար, ռացիան չէր գործում։ Գունային լուսարձակող հրթիռների պայամնանշանները թելադրելով, Արտակը կապավորին ուղարկեց հետ՝ շտաբ։ Արտակը դիրքավորելով տղաներին հրամայեց հանկարծակի ներխուժել հակառակորդի խրամատ, ոչնչացնել կամ գերել բոլորին: Սակայն Արան չհամբերելով ոգևորված ոտքի ելավ։ Արտակը զգալով վերահաս վտանգը Արային ոտքերից ցած քաշեց, բայց արդեն ուշ էր... Թշնամին նկատեց և հմտորեն վերադասավորվելով սկսեց առաջանալ դեպի տղաները։ Գուսանին խնդրեց հետ գնալ և ապահովել ջոկատի թիկունքը։ Հրամայեց թշնամուն վերցնել նշանառության տակ, ասելով՝ կրակել միայն լուսահրթիռ արձակելուց հետո։ Թշնամին շարունակում էր առաջանալ և արդեն 30-40 մետրի վրա էր։ Տղաներն անհամբերությամբ սպասում էին լուսահրթիռի արձակմանը։ Լուսահրթիռը չուշացավ, որին հետևեց տղաների հզոր համազարկը։ Մարտն ընթացավ մոտ երկու ժամ։ Արտակ Օհանյանի` Գուսանի, Մարտին Ղազարյանի, Արա Խուդավերդյանի, Արտակ Կարապետյանի, Արմեն Սարգսյանի գրագետ մարտավարության շնորհիվ առանց զոհերի, մեկ թեթև վիրավորով հաղթանակած բռնեցին վերադարձի ճանապարհը։ Տղաներին իր մեքենայով ընդառաջ եկավ բյուրականցի Սամվել Խաչատրյանը, որը Գեղամ Լալայանի հրամանատարությամբ գործող ԵՊՀ ալպինիստների խմբից էր։ Շտաբում տղերքին դիմավորեց ռազմաճակատի հրամանատարը՝ Վազգեն Սարգսյանը։ Արտակին տեսնելով ասաց. - Լեռների արծիվն էկավ...,- մոտեցավ և հերթով ողջագուրվելով տղաների հետ հրավիրեց տաքանալու և ճաշելու։ Արտակի հետ առանձնանալով Վազգեն Սարգսյանն իր գոհունակությունը հայտնեց՝ ասելով. - Արտակ ջան, եթե ձեր կարգապահությունն ու մարտունակությունը ունենան բոլորը ջոկատները, կունենանք հզոր բանակ։ Ոչ թե կհաղթենք փոքր մարտերը, այլ ողջ պատերազմը։ Արտակը պատասխանեց. - Վազգեն ջան, Երասխի մարտերը հաղթեցինք քո ճիշտ մարտավարության ու հմուտ հրամանատարության շնորհիվ։ Դու կարեցար համախմբել մեզ բոլորիս։ Բոլոր ջոկատներն էլ սիրում, հարգում ու ընդունում են քեզ,- և ավելացրեց։- Դու ոչ թե ջոկատներ, այլ մի հզոր բանակ կղեկավարես։ Աստված է մեզ զորավիգ և կգա այդ օրը։ «Հայէլեկտրո» գործարանում Սեյրան Մաթևոսյանը կազմակերպում է զենքի արտադրություն և առաջարկել է միավորել ջոկատները և կազմավորել գունդ։ Տղերքով արդեն ձևավորել ենք «Մեծն Տիգրան» գունդը, Սոֆլու գյում էլ բազավորվել ենք։ Չաուշի կանչով մեկնում ենք Ոսկեպար։ Երասխի պաշտպանության համար թողնում եմ իմ ՀկԺ գնդացիրն ու կարաբինները։ Եվ այդպես գրկախառնվեցին, հրաժեշտի ձեռք սեղմեցին ու Արտակը իր խմբով շարժվեց Ոսկեպար: 1990 թ. փետրվարին Արտակ Կարապետյանը Սիսիան-Նախիջևան սահմանագծում վիրավորվում է ձեռքից, գլխից, և կոնտուզիայով տեղափոխվում հիվանդանոց։ Նյուվադու մարտերի ժամանակ զոհվում է «Կոռնիձոր» ջոկատի ազատամարտիկ Վարդան Հովակիմյանը։ Տղաներով որոշում են ջոկատի մի մասն առանձնացնելով ստեղծել «Վարդան Հովակիմյան» ջոկատը՝ Մարտին Ղազարյանի հրամանատարությամբ։ Արտակի վիրավորվելուց հետո «Կոռնիձոր» ջոկատի հրամանատարությունը ստանձնում է Արա Խուդավերդանը (Կոռնիձորի Արո)։ Արոն քաջ էր, խելացի և կարողացավ շարունակել ջոկատի փառապանծ ուղին մինչև պատերազմի հաղթական ավարտը։ 1992թ-ի հունիսի 12-ին Մարտակերտում թշնամու հետ օդային մարտում վառվում է հայկական ուղաթիռը, զոհվում են չորս քաջազուն ազատամարտիկներ: Ուղաթիռներն ուղեկցում էին «Արծիվ-1»-ում ընդգրկված «Վարդան Հովակիմյան» ջոկատը՝ Մարտին Ղազարյանի հրամանատարությամբ։ Օդանավակայանում Ալիկ Պետրոսյանի առաջարկությամբ և Վազգեն Սարգսյանի առաջադրանքով՝ Արտակ Կարապետյանը նշանակվում է ուղղաթիռի-ուղեկցող գնդացրորդ։ Օդաչուներն էին Ստոպան և Գեղամը: Արտակը շատ էր հարգում ու սիրում իր մարտական ընկերներին, Կոռնիձորում երդման ժամանակ տվեց ֆիդայախոսք, որ բարձը քարն է լինելու, իսկ կինը՝ իր զենքը, չի ամուսնանալու: Նա հավատարիմ է ֆիդայական երդմանը և պահպանեց առաջին ֆիդայի անունը: Չվախեցող չկա, կա վախը հաղթող: 1993 թվականի սեպտեմբերի 15-ին ծանր վիրավորված Արտակ Կարապետյանին Սեյրան Մաթևոսյանի առաջարկով տեղափոխեցին Մոսկվա՝ բուժման։ Թիկունքն ամուր պահող և ռազմաճակատին օժանդակող Կարապետ, Արամ և Մուշեղ Ալեքսանյան եղբայրներ և Արամ Հակոբյան մեծ հայրենասերների անմիջական նախաձեռնությամբ և ցուցաբերած օգնության շնորհիվ կարողացան թիվ մեկ ֆիդայինների շարքին պատկանող առաջամարտիկին դուրս բերել մահվան ճիրաններից։ Վարդան Ավդալյանը ընդգրկվեց ջոկատի կազմում և մինչ օրս Արտակի անբաժան ընկերն է։ Մինչ այդ ազգի ընտրյալներ Աշոտ Նավասարդյանը, Ազատ Արշակյանը, Մովսես Գորգիսյանը, որոնք ականատես և մասնակից են եղել առաջամարտիկների սխրանքներին, Արտակենց տանը սեղմեցին Գուսանի, Հարութի, Մարտինի ձեռքերը, իսկ ՀՀ Ազգային հերոս Մովսես Գորգիսյանը համեստորեն ասաց. - Արտակ, հայ ազգը գալիս է իմ հետևից, իսկ ես ձեր հետևից ուր ասեք կգամ։ Գեղազնիկ Միքայելյանը՝ Չաուշը, մի առիթով ասել է՝ Արտակի անունը քաղցր է ինձ համար։ Իսկ Վոդժը Արտակին «մեր մաքուր ախպեր» էր ասում։ Վահան Զատիկյանը խորհրդակցության ժամանակ ասաց. - Արտակ, մեր կատարած գործերի փառքը կշարունակվի դարերով, սերունդները կվայելեն։ Հակոբ Հակոբյանն էլ ավելացրեց. - Առաջատար մարտիկներից Արտակն ա մեր ախպերը։ Իսկ Ալիկ Պետրոսյանը մի առիթով ասաց. - Արտակն կատարած մեծ գործերը վայելում են ընկերները։ Արտակը վիրավոր էր, հայրը` վարպետ Բաբկենը, վաղաժամ մահանում է: Մարտադաշտից Արտակի եղբայրներ Գոռն ու Ատոմը վերադառնում են և մարտական ընկերներով կազմակերպում հուղարկավորությունը։ Հետագայում եղբայրներն ընդգրկվում են «Մեծն Տիգրան» գնդի կազմում։ Երբ Արտակ Կարապետյանը դիմեց «պարոն նախարար», Վազգեն Սպարապետն ասաց. - Արտակ, ինձ մի նեղացրու, մենք ախպերներ ենք, ես նույն Վազգենն եմ։ փոխգնդապետ Մարտին Բաղդասարյանի «Ազատագրում» գրքից | |
| Դիտումներ: 4779 | | |